Rembrandts techniek

Rembrandt had veel schildertechnieken onder de knie, waardoor hij een beroemd kunstenaar is geworden. Wat is etsen eigenlijk, hoe maakte Rembrandt zulke, bijna echte, schilderijen en hoe maak je de mooiste tekeningen?

Tekenen

Rembrandt was niet alleen een goed in schilderen en etsen, hij was ook een talentvolle tekenaar. Zijn tekeningen gebruikte hij eigenlijk alleen zelf. In tegenstelling tot veel andere schilders van zijn tijd, maakte Rembrandt (bijna) geen voorstudies van zijn schilderijen of etsen; hij zette zijn idee of opdracht meteen op paneel, doek of etsplaat. De meeste tekeningen maakte hij dan ook om te oefenen. Er bestaan wel duizenden tekeningen van Rembrandt, daarvan zijn er maar een paar gesigneerd. Rembrandt werkte soms met een dunne zilverstift, soms met krijt, en het meest met pen en inkt. Rembrandt was een echte sneltekenaar. Zag Rembrandt iets wat hij interessant vond: Dan nam hij zijn tekenboek erbij en ging hij erg snel aan de slag. Zonder dan ook maar een foutje te maken. Rembrandt was er een meester in.

Schilderen

Rembrandt maakte de mooiste schilderijen, waaronder bekende schilderijen zoals de Nachtwacht bijvoorbeeld. Hoe deed hij dat?
Zo precies en echt. Rembrandt nam natuurlijk eerst gewoon héél veel les waardoor hij erg goed werd. Maar na zijn leerjaren was vooral nieuw en anders zijn manier van kijken. Hij vraagt zich dan steeds af: hoe breng ik iemand in beeld? Zet hij kracht, is de persoon in mijn schilderij moe of diep in gedachten? Rembrandt gebruikte vaak gewone mensen voor zijn schilderijen. Hij laat ze dingen doen, bijvoorbeeld vechtende mensen, wat voelen ze? Die gevoelens liet hij dan weer zien in zijn schilderijen. Hij wilde de mensen die hij schilderde zo echt mogelijk schilderen, net alsof het een foto was die net gemaakt werd. Als hij geen model had, oefende hij op zichzelf. Als hij een portret of zelfportret maakte van iemand met krullen, kraste hij altijd met de achterkant van zijn penseel de verf weg zodat het net leek alsof de persoon op het schilderij krullen had.
Rembrandt ontdekt ook dat je licht en schaduw goed kan gebruiken om gevoelens mee uit te drukken. Hij begint te oefenen met zijn eigen gezicht. Hij gaat voor de spiegel staan met een lichtje en kijkt zo waar de schaduw zit en waar het lichtje op zijn gezicht schijnt. Beter dan wie dan ook weet weet Rembrandt het licht te gebruiken in zijn schilderijen en hij wordt er een meester in.

Etsen

De etstechniek ontstond ongeveer in 1400 vanuit de wapensmederijen uit Europa. In hun werkplaatsen maakten ze met scherpe beitels mooie versieringen in harnassen en wapens. Als die ‘tekening’ klaar was, werd het opgevuld met zwart email en werd er een nat vel papier overheen gelegd. Dat zwarte email trok dan voor een deel in het papier en zo ontstond er een in spiegelbeeld op het papier. Die werd vroeger, voor die wapensmederijen, vooral voor reclamebladen gebruikt.
Zo’n techniek heten gravure, dat is eigenlijk een soort voorganger van de ets. Maar met etsen gaat alles nog net even iets preciezer.
Als je zelf een ets zou willen maken moet je het volgende doen:

- Neem een koperen plaat die aan één kant helemaal glad gemaakt is.
- Smeer er een zuurbestendig laagje over en laat dat drogen.
- Gebruik een scherpe naald en begin in dat laagje wat te tekenen. Overal waar je tekent haal komt het koper bloot te liggen want met die naald haal je namelijk dat zuurbestendige laagje weg.
- Leg dan nu de plaat in een zuurbad. Je zal zien dat dat zuurbestendige laagje al het koper waar geen laagje meer op zit, uitbijt. Dat uitbijten heet etsen, en zo ontstaan er gleuven. Als je je plaat er lang in laat liggen krijg je grotere en diepere gleuven. Nu heb je een soort stempel van je tekening gemaakt.
- Haal de plaat uit het zuurbad en spoel hem af.
- Wrijf met een pluk katoen inkt op de plaat en maak de plaat daarna weer voorzichtig schoon. Er zit nu inkt in de achtergebleven gleuven.
- Leg de plaat op de etspers, leg er een nat gemaakt vel papier op en draai het allebei door de pers en je zult zien dat de inkt uit de gleuven door het papier wordt ‘opgezogen’.
- En klaar! Je hebt nu een zelfgemaakte ets.

Rembrandt was er erg goed in etsen, van Rembrandt zijn ongeveer 290 verschillende etsen bekend, hij wist alles altijd heel precies te brengen en daarom noemden veel mensen hem ‘de meest vernieuwende etser ter wereld’.